Onze Vader

En toen was het alweer vier jaar geleden... Gelukkig houden mijn zus en broers de datum beter bij dan ik,  want zelfs toen mijn vader nog leefde, vergat ik altijd al de dag dat hij geboren was. Logischerwijze dus ook de dag dat hij overleed... 

De datum van de dag dat we echt afscheid van hem namen doet mij eigenlijk niet zoveel. Net als bij mijn moeder zijn het niet de geijkte dagen zoals verjaardagen, trouwdata en andere hoogtepunten die de gedachte aan en het gemis van ze tijdelijk versterken. Nee, het is meer een soort natuurlijk ritme, net als bij volle maan, het begin van de lente of een ontwikkeling in mijn leven die ik graag nog met ze had willen delen. 

Gisteren nog overkwam het me toen ik met Jelle aan het fietsen was. Of eigenlijk, Jelle met mij. Want zolang Jelle al kan fietsen tuf ik er als een asociale Johnnie op mijn retroscooter luid pruttelend naast. Niet omdat ik te lui ben, maar gewoon omdat ik al lang geen fiets meer bezit. Er zijn nu eenmaal af en toe periodes in mijn leven dat het lichamelijk weer even wat minder met me gaat en ik me niet zeker voel op de fiets. Gelukkig zijn die periodes nu weer achter me en werd het hoog tijd voor een nieuwe twee wieler, zodat ik mijn Johnniestep wat vaker kan laten staan.

Alsof ik hulp van boven kreeg had ik binnen een dag een gratis weggevertje via de buren voor mijn deur staan en met een nieuw bandje, een kabeltje en wat spuitolie was ik klaar om te gaan. Jelle ook, want na een jaar veilig heen en weer naar school fietsen was die jongen wel eens toe aan een nieuwe uitdaging. Toen ik hem gisteren dan ook aankondigde dat het tijd was voor 'De Brug', begonnen zijn ogen te glinsteren en werd hij binnen een oogwenk een jaar ouder. 

Het was een eitje, zowel voor hem als voor mij. In een zogenaamde poep en de spreekwoordelijke scheet waren we de brug over en zaten we bij mijn zus aan de koffie. Ook de terugweg over de nieuwe brug stelde werkelijk niets voor, vooral omdat je met de nieuwe fietslift in één klap bovenaan bent :). Boven aan de brug stopte we even, precies in het midden van de Waal. Niet omdat we moe waren, maar gewoon om het moment nog even te laten duren. Uitkijkend over het in rap tempo veranderende landschap aan de Lentse kant zei Jelle 'Jammer dat ik nooit meer naar oma en opa kan fietsen...' 'Ja' zei ik, wanhopig kauwend op een plotselinge brok in mijn keel 'da's inderdaad jammer. Maar we kunnen later wel een keer naar het tuintje fietsen waar ze liggen'. 'Dat is niet hetzelfde' zei Jelle 'Ze kunnen nu nooit meer trots op me zijn.'. Hij raakte de spijker op de kop... 

Jelle was de afgelopen tijd al vaker bezig met wat hij, 'Godgeloof' noemt, de dood en wat er na komt. Ik vermoedt dat hij het leven na de dood voorlopig het voordeel van de twijfel geeft, puur om de hoop dat opa en oma alsnog hebben gezien hoe hij zwoegend en zonder hulp een enorme brug bedwong. Ik help het hem hopen. Al waren mijn ouders trots genoeg op ons om een mensenleven mee te vullen, de bijbehorende glinstering in hun ogen is helaas door geen foto of heldere herinnering meer te vangen...

Dag pa. Dag ma. Het leven gaat verder. Tot af en toe en soms even tussendoor...

Mindergranen

Ik zeg altijd: Te veel is minder dan genoeg. Dus, als je ergens minder van wilt, heb je er eerst te veel van nodig. Maar wat is te veel? Kan iemand te veel geluk hebben? Soms is één al te veel. Teveel van iets kan bovendien een grote invloed hebben op je omgeving. Vinden dat er teveel Marokkanen zijn. Of een eiland teveel willen hebben. Teveel kernwapens. Teveel katten in je wijk...

Als je ergens altijd te weinig van hebt gehad, weet je soms niet wat je er mee aan moet als je er ineens meer dan genoeg van hebt. Een miljoen bijvoorbeeld bij een winnend lot. Of een vijfling na een geslaagde kunstmatige insiminatie...

Wat voor de een genoeg of soms al meer dan genoeg is, is voor een ander vaak nog te weinig. Over het algemeen hebben we meer van alles dan we werkelijk nodig hebben. Bijna iedereen gooit er aan het eind van zijn maaltijd wat teveel bereid eten weg. De meeste kleren in je kast worden nooit gedragen, je meeste keukenspullen nooit gebruikt, de meeste tv zenders nooit bekeken en heel wat huwelijken worden niet of nauwelijks verzilverd. Dat geldt trouwens ook voor de zegeltjes in de supermarkt...

Al die, over het algemeen onbewuste hebzucht, komt vaak voort uit de angst te weinig te hebben. Of dat nu een generatieoverdraagbaar oorlogstrauma is of gewoon mensen eigen weet ik niet... Soms komt het voor uit een andere emotie. 'Einverzucht' zoals de Duitsers zo mooi weten te zeggen. Iets willen omdat een ander het ook heeft of er bijzonder veel waarde aan hecht. Prima verkooptruc trouwens. Als je maar net doet alsof je iets heel graag wilt, niet zonder iets kan of beter bent met iets, staan er zó een bus mensen in de rij om het ook te willen. Het is de basis van iedere reclameboodschap.

Vandaag ben ik een kijkje gaan nemen bij de Lenste Aarde: een stukje, naar na jarenlang gedoe en geduld eindelijk door de gemeente toegewezen land, waar geïnteresseerden uit Lent ieder 100 m2 van tot hun beschikking konden krijgen om zelf hun groenten op te verbouwen. Het was het een gezellige drukte. Met rode hoofden werd de grond omgespit, verse stromest door de grond geschept, rijtjes met timmermansogen afgemeten en heuse, originele Lentse en Makkelijke Moestuinbakken gemonteerd. Iedereen was enthousiast aan de slag met ieder hun eigen meer of minder ideële invulling van plannen en dromen waar men jarenlang op had kunnen broeien. De energie die hierbij loskwam deed me wel wat. De kans om samen iets op te bouwen. Samen te werken aan iets waarvan niemand nog weet wat het gaat worden. Samen pionieren op de vierkante meter, zonder angst, zonder garanties, zonder verplichtingen. Lent's Utopia...

Ik ben enorm benieuwd of dat samenwerken ook werkelijk van de grond gaat komen. Ze hebben elkaar nodig voor stroom en het aanleggen van een waterput, maar; zoveel gedachten, zoveel meningen... Ik moest gelijk denken aan het boek 'Square Foot Gardening' de basis van de methode waarop ik zelf mijn voortuintje pleeg te runnen. Één hoofdstuk in het boek wat voor mij als solotuinier niet van toepassingen is, maar wel degelijk voor de Lentse Aarde, is hoe je in je samenwerking omgaat met de planning en verdeling bij het planten van gewassen. Gaan onze pioniers even inefficiënt te werk als hele volkstuinstammen voor hun door allemaal op hun eigen stukje op hetzelfde moment dezelfde groenten te telen, zodat na een maand of drie de pastinaken, kroppen sla, bietjes en spitskolen bij zichzelf, hun kinderen en hun snel afnemende vriendengroep de neus uitkomen? Of gaan ze slimmer te werken en zorgen ze gezamenlijk voor een regelmatige en gevarieerde opbrengst die iedereen met elkaar deelt? De tijd zal het leren...

Terwijl ik op deze prachtige lenteavond nog wat eigen grootgebrachte raapstelen, romanesco bloemkool en een (doe eens gek) wel heel vroeg pruimtomaatje aan mijn steeds groenere voortuin toevoeg, fantaseer ik even dat mijn bejaarde buren hun buxusbeesten en hortensia's spontaan uit hun voortuin gooien en samen met mij alle voortuinen ombouwen tot één grote Makkelijke Moestuin...

Samen werken we iedere avond in onze voortuintjes en delen daarna de opbrengst. De linkerbuur zaait kolen, de rechterbuur zaait sla, de middelste bouwt een buitenterras waar we tot laat in de nacht luid zingend en lachend onze oogst verorberen onder het genot van een flesje kruidenbitter, die net als de groentes gretig gedeeld wordt... 

Al snel ben ik terug in de realiteit en kijk nog even uit over een uitgestorven pensioenstraat in de schemering, waar de buxusbeesten als grafzerken hun schaduw werpen over de saaie grindtuintjes met katonvriendelijk prikkeldraad... 

Lentse Aarde: ik zie wel potentieel voor een nieuw Ruigoord, alleen dan nog groener! Laat mezelf toch maar eens op de wachtlijst zetten...

Overweer

Mijn oren piepen nog na van het oorverdovende lenteweer... Het is net alsof je tijdens een voorjaarsvakantie in een vliegtuig stapt en twee uur later uitstapt in een willekeurig warm land. De knoppen aan de takken weten niet hoe snel ze moeten groeien om de schade van vorig jaar in te halen en een kittig roodborstje onderzoekt mijn kasje op zoek naar een potentiële nestplek. Als iemand mij vanmiddag had verteld dat we niet alleen de winter over hebben geslagen, maar dat hetzelfde nu ook met de lente gaat gebeuren, had ik hem zeker geloofd...

In mijn optimisme heb ik van alle zaaiinstructies een maand afgetrokken en heb vandaag al het een en ander in de volle grond gezaaid. En voor het geval het toch nog te koud wordt of mijn zaaisel zich niet laat foppen door de eigenlijk nog te korte dagen, heb ik hetzelfde spul stiekem ook nog voorgezaaid en  in de kas als backup staan. Wat ik teveel overhoud is straks gratis bij me af te halen.

Vorig jaar ontstond er in mijn bakken, naast het ruimteprobleem door teveel kolen, nog een probleem dat er voor zorgde dat een aantal groentes het niet goed deden: schaduw. Ik had vrolijk van alles door elkaar gezaaid, maar geen rekening gehouden met het feit dat sommige groene broeders hun kleinere tuingenoten het licht in de ogen niet gunde. Dit jaar zaai ik van klein naar groot, met de kleintjes op de eerste rang zodat ze bij het opkomende zonnespel niets hoeven te missen.

Door deze tactiek hoop ik een nog betere opbrengst te hebben, maar het betekend wel dat ik minder flexibel ben bij de keuze van wat ik een tweede en een derde keer binnen het seizoen in een vak kan zaaien. Ik hoef gelukkig geen rekening te houden met wat ik vorig jaar heb gezaaid, omdat de grond al twee weken geleden goed door elkaar gehusseld en gemengd is met goed compost. De enkele koolvlieg die dit overleefd heeft is waarschijnlijk zo gedesoriënteerd geraakt dat hij zich nu nog kotsend over de rand van de bak probeerde te herinneren waar die kool vorig jaar ook al weer stond...

Wel zag ik vandaag al de eerste koolwitjes rondvliegen. Ik heb besloten toch maar wat compacte spitskolen te planten, al is het maar om de kleine fladderaars een plek te geven hun eitjes kwijt te raken. We mogen tenslotte blij zijn dat ze er überhaupt nog zijn...

Een maand of twee geleden heb ik voor de grap een groentetoren in mijn kas gebouwd van lege frisdrankflessen (http://youtu.be/K9vN2eudWcQ). Hier heb ik als proef wat overwinterende rucola van tussen de stoeptegels in geplant, een terminaal frontje bieslook en en een opkomend raapsteeltje. Ik heb het hele spul in totaal twee keer water gegeven, voor de rest ben ik ze volkomen vergeten. Toch neem ik een heerlijke salade mee naar mijn werk, samengesteld uit de welig tierende rucola, bieslook en verse raapsteeltjes die het prima hebben gedaan in hun verticale groenteflat! Wegens dit overweldigende succes hoop ik de komende weken her en der in de tuin nog wat van deze groenpalen te plaatsen om te zien hoe ze het buiten doen met andere soorten groenten. 

Je merkt het al: de lente Hieperdepiep is weer vrolijk bij me toegeslagen en de komende tijd ga ik jullie weer net als het vorige seizoen vermaken en vervelen met alle ontwikkelingen in mijn voortuintje. Ohh en Ahh zijn altijd leuk en egostrelend, maar liever nog ga ik vaker het onderzoek met jullie samen aan om groener, lekkerder en leuker om te gaan met dat wat de beste plek op je bord hoort in te nemen...

Dus vragen, antwoorden opmerkingen en tips: allemaal welkom. De leukste worden wekelijks beloond met zelf op te halen gratis en zelfgefabriceerde plantenlabels van oude luxaflex!

Als bonus nog een foto van de meest makkelijke en luie minimoestuin die ik tot nu toe tegen ben gekomen:

Plaatje

Hulpeloos meedrijvend op de door drank en genetische overdraagbaarheid veroorzaakte kakofonische snurkstorm van mijn jongste broer lig ik tevreden, maar te vroeg wakker na een geslaagde familiare werkavond bij mijn zus. Nadat het gemis, het verdriet en alle bijkomende commotie rond de dood van onze ouders nu langzaam een plekje aan het krijgen is, werdt het dringend tijd voor de laatste, grote klus die ons nog te wachten stond: het uitmesten van het enorme achtergelaten foto-, documenten en herinneringen archief van wijlen Annie en Wim Houkes.

Voordat we, met mentale mijnhelmen op, de catacomben van de familie Houkes in doken, stond ons eerst nog een ander avontuur te wachten. Gewapend met verse kruidenplantjes uit het tuincentrum, een gieter en 3 zakken Makkelijke Moestuin Mix zijn we op een ongelooflijk mooie en vroege lentedag het graf van de oudjes een opfrisbeurt gaan geven, om daarna tè lang en tè gezellig op het terras bij de Artist te blijven hangen. Maar na de rit terug naar Nijmegen, de heerlijke maaltijd bij Marjan en het laatste stoelgefriemel kwamen dan toch eindelijk doos na doos na beneden.

Waar je bij normale families gezellig op de bank door de oude familiealbums kon bladeren, hadden mijn ouders in grote lijnen de stap van de albums overgeslagen. Nee, de energie die een normaal mens zou stoppen in het zorgvuldig inplakken en archiveren van de toch al overvloedige aantal familiekiekjes, stopte mijn ouders liever in het maken van nòg meer foto's... De keuze om alle deuren, bergen, beesten, bloemen en foto's waar mijn moeder op een onherkenbare afstand opging in een nog onherkenbaardere omgeving leverde direct alweer een aantal uren tijdswinst op, maar uiteindelijk hebben de ontelbare, naar ontwikkelaar ruikende PrestoPrint-, Multifoto, Agfa- en Kodak mapjes onze gemoederen tot vroeg in de morgen weten te beroeren.

De Ahh's en Ohh's die de hoofdmoot voerde van de geluiden die over de tafel heen en weer geslingerd kwamen werden regelmatig afgewisseld met momenten van stilte, herinneringen en oude emoties. Zelf heb ik die tijdsreis door een verloren, vergeten en soms verdrongen stuk van mijn eigen leven best als pittig ervaren. Foto's liegen niet, al zijn het tijdsopnames. De hoop en het plezier in mijn eigen, jonge ogen, nog niet wetend wat te toekomst mij brengen zou. De vrolijke hoogtepunten die de verborgen gedachtes achter het beeld helaas niet vast konden leggen. De foto's die je ooit in je leven al had weggegooid, maar die je door die verdomde 'tweede afdruk gratis!' nu dwongen om de bijbehorende gevoelens nogmaals een plekje te geven. En dan de ontelbare foto's van alle opgroeiende kinderen en kleinkinderen die je meenemen in een wervelwind aan vergeten momenten. Het was bijna te veel voor één avond... 

Met voor ieder twee volle plastic bakken herinneringen en een laatste glas om ze weg te spoelen zijn we uiteindelijk gaan slapen. We hebben besloten nogmaals bij elkaar te komen om de foto's en documenten die wat meer tijd en aandacht vergen te gaan behandelen. Gaan we gelijk nog wat peultjes (Houkessen) planten op het graf. Die zullen het vast goed doen op de nieuwe grond. Heeft mijn vader dan toch eindelijk zijn eigen moestuintje...

Terwijl de broodbakmachine van mijn zus met het ons beloofde tomatenbrood over een kleine minuut een eind gaat maken aan de snurkbranding van mijn broer, verheug ik me op de momenten die ik nog ga beleven met mijn kinderen tijdens het kijken van heel dat mooie verleden. En ik besluit met de gedachte dat ik miijn ouders eigenlijk wel dankbaar ben dat ze de selectie van al die foto's over hebben gelaten aan ons, en niet zelf besloten hebben wat belangrijk is om te herinneren.  Ineens besef ik me dat ze de meeste foto's nooit voor zichzelf gemaakt hebben, maar voor ons. Mijn vader bewaarde alles. Zelfs mijn herinneringen...

Superkool

Wat goed is moet van ver komen. Wat langgeleden al gold voor specerijen, zijden en Chinese zegswijze, gold later voor oosterse geneeskunde, Amerikaanse frisdrank, Spaanse ham en dan nu ook voor megagezonde superfoods uit alle onbereikbare uithoeken van de wereld...

Het is ongelofelijk hoe de angst voor dood en ziekte steeds weer een nieuwe gedaante aanneemt in de vorm van incabessen, goibessen, chiazaden, wonderwieren en oergranen. Wat goed is moet van ver komen. Maar geldt dat dan ook voor alle dagelijkse groenten op ons bord? Misschien wist u het niet, maar bij de meeste mensen komen de boontjes op hun bord uit Senegal, de tuinbonen uit Marokko, de wortels uit Spanje en de druiven uit India. Als je daarna nagaat welke reis en extra behandelingen al deze groenten hebben moeten ondergaan om uiteindelijk zo gezond mogelijk ogend op ons bord te liggen, zou je je af kunnen vragen wat je eigenlijk echt eet...

Een boontje dat 's ochtends geplukt is en 's avonds bereid is levend voedsel. Een paar dagen later is het nog steeds een groen boontje, maar een stuk dooier... Komt het uit de diepvries, dan is het eerst licht geblancheerd geweest en daardoor al dood voor het ingevroren werdt. En komt het uit een pot,  dan is het heel lang verhit en in de combinatie met toevoeging van suikers eigenlijk gereduceerd tot water, suiker en vezels. Zonde van je geld.

Superfood pretendeert zó gezond te zijn dat je eigenlijk niets anders meer nodig zou hebben. Bullshit.  Het is een bewezen feit dat een gevarieerd dieet met voldoende afwisseling het beste dieet is dat er bestaat. superfood is vooral gezond voor de portemonnee van diegene die een er een ander iedere keer weer in laat tuinen...

Het echte superdieet bestaat uit verse, gevarieerde en eigen bereide ingrediënten, het liefst zo dicht mogelijk bij huis gekweekt. Is sowieso beter voor het milieu...

Al bij al blijken die winterharde boerenkoolbikkels in je eigen tuintje, of de zelfgekweekte boerensla van een goede kennis het beste superfood te zijn dat er bestaat. Als je daar van eet, doe je je lichaam echt een plezier. Tenminste, als je dit met mate doet. Maar dat geld voor alles, met mate...

Voor mijn raam staan inmiddels een groeiend aantal voorkweekbakjes verlangend naar buiten te kijken naar mijn nu nog maagdelijke voortuintje. Ik voel me de koning te rijk, wetende dat ik over een kleine maand beschik over een een groeiende voorraad superkool, supersla, super worteltjes en superradijsjes. Mijn eigen supermarkt, zo voor de deur. Het leven is mooi...

         

Uitgekiemd

Voor een hobby-voortuin agrariër had ik het maar knap druk afgelopen zaterdag. Terwijl de echte boeren in het dorp hun kielen en petten uit de mottenballen haalde, de plaatselijke prins zijn veren voor de laatste keer gladstreek en de eerste kratten bier op de praalwagens gehesen werden, maakte ik me op voor een cursus Voorzaaien en twee pallets Makkelijke Moestuin mix die op hetzelfde moment geleverd zouden worden...

In een prachtige, oud vervallen kas waar de versuikerde trossen aan grootste druif van Europa alleen nog gewaardeerd worden door een paar families snoepgrage merels, kwam ik er binnen een kwartier achter hoe weinig ik eigenlijk weet over zaden, zaaien en planten in het algemeen. Aan een kleine groep van geïnteresseerden van uiteenlopend pluimage lichtte groenman Phillip ons tijdens een bevlogen college een tip van de sluier op over de geheimen van het voorkiemen...

Voorkiemen, de kunst van het foppen van kiemgraag zaad om het natuurlijke seizoen te vervroegen, blijkt vooral een kwestie van plannen en geduld. Niet het lekkere zonnetje overdag bepaald of de tijd daar is om je boontjes in de grond te stoppen. Nee, het is de temperatuur 's nachts die leidend is en vaar ook de boosdoener van veel latere problemen en mislukte oogsten... Als je weet wat de minimale kiemtemperatuur is van je zaden, weet je ook wanneer je ze in de grond kan stoppen. Je hoeft alleen maar het weerbericht te volgen. 

De eisen die Philip aan zijn zaaigrond stelt komen aardig overeen met de eisen binnen het Makkelijke Moestuin concept. Alleen het zaaien buiten gaat in rijtjes en natuurlijk in de bestaande, bewerkte grond. 

Ondanks mijn soms irritante overenthousiasme over de Makkelijke Moestuin Methode, bleef Philip geduldig en kalm mijn vragen beantwoorden tijdens het planten van uiteenlopende zaden in gratis oude sinasappelkistjes of visbakjes, gevuld met zijn eigen, beproefde mix. Volgende keer stel ik me wat bescheidener op. Beloofd...

Inmiddels waren er onder het geschrokken oog van de buren twee flinke pallets Makkelijke Moestuin Mix voor mijn deur gedumpt. Ze keken al wat opgeluchter toen ik ze kon geruststellen met de boodschap dat alle zakken inmiddels al waren verkocht. Wat ze niet weten is dat er vrijdag alweer een nieuwe lading komt om aan alle belangstelling te kunnen voldoen... 

Met dit mooie weer begint de zaaikoorts aardig op te lopen. De tot geduld manende stem van Philip in mijn achterhoofd weerhoud me van een voortijdige zaadlozing. Inmiddels stapelen de voorzaaibakjes voor het raam zich steeds verder op en begint Poes al regelmatig te mokken over de groeiende inperking van de ruimte op haar VIP balkon. Wat tot nu toe het beste groeit zijn de reuzenradijzen van Jelle. Het blijft een beetje zuur om uitgelachen te worden door de waarheid die schuiltgaat achter de ontwetendheid van de jeugd...