Modekool

Moestuinieren is Booming Business. Binnen nu en 4 weken gaan we om de oren geslagen worden met  vierkante, ronde en hangende moestuinen, hangtomaten, slaflessen, kweekzakken en raamtuinen, dit alles afgestemd op de post-Finexwijker die achter zijn te goed geïsoleerde, maar duurzame nieuwbouwwoning helaas alleen nog maar geverherzuiverde gebakken grond heeft liggen die, naast geen DDT, olie of andere verontreiniging, ook geen enkele vorm van enigzins vruchbaar materiaal meer bevat...

Nee, kweken in bakken, zakken, rekken, hekken, wanden en op randen wordt dè hype van 2014. Geen gespit, gewroet, geploeter of gegraaf meer. Je kwakt je grond zo uit een zak in je bak, zaad erin klaar. Of wat denk je van die nieuwe trend uit Amerika? Hydrophonic Gardening: je hangt wat takjes in een plastic emmer met een micromoleculaire waterverstuiver, flesje kunstmatige voeding erbij, ledlampje erboven en hop, je sla gaat als een dolle. Met dank aan de ontwikkelingen in de ruimtevaart, die vooral gretig toegepast worden binnen de wietteelt...

Tuinieren is van een hobby overgeslagen naar een trend, een modegrill, een hebbeding, een 'Ik wil het ook' gadget. Onder het mom van Gezond, Bewust en Verantwoord liften heel wat slimmer jongens mee die vooral bezig zijn met hun eigen, financieel gezonde klimaat. Gelukkig profiteren de pioniers die al jaren het zelf produceren van gezonde voeding promoten ook van de groeiende aandacht, al komen ze soms wat onwennig en onhandig over naast al dat commercieel geweld...

Mijn tip is: doe zoveel mogelijk met wat je al hebt. Voor bijna ieder kek hebbedingetje dat bij Intratuin te koop is vind je ergens op Google wel een handige tutorial die je verteld hoe je het zelf gratis kan maken met troep die je gewoon in je schuur hebt liggen. http://containergardening.wordpress.com is hier een mooi voorbeeld van. Van over de hele wereld laten enthousiastelingen hier zien hoe ze vanalles in vanalles planten. Van tomaten in een ouwe schoen, tot een cabriolet vol vetplantjes. Ieder hoekje, kiertje, randje en ongebruikt voorwerp wordt dankbaar gebruikt om van de hele wereld een babylonse tuin te maken...

Het mooiste aan de nieuwe 'Grow it yourself' hype vind ik nog wel het vermogen van mensen om zich niet meer te laten belemmeren door waar ze wonen. Zelfs midden in een smoggy wereldstad op 132 hoog, zonder balkon of open raam lukt het mensen nog om met een raamtuin hun dagelijkse salade bij elkaar te kweken. Een vierkante meter, horizontaal of verticaal, zelfs op z'n kop, is al genoeg om af en een tomaatje te plukken, je eten te kruiden of een salade te eten die je zelf hebt gekweekt. En waarom zou je het doen? Omdat het kan. Het geeft je rust, plezier, vrijheid en het gevoel dat je altijd iets zelf  kunt scheppen...

Volgende maand worden bij Jelle op school de eerste 10 bakken van hun Makkelijke Schooltuin geïnstalleerd. Gewoon op de tegels van het balkon op de eerste en de tweede verdieping. Vanuit dat balkon kijk je mooi uit op de traditionele biologische schooltuin die al een jaar of twee in gebruik is. Het verschil? Het plezier dat de kinderen er aan gaan beleven zal hetzelfde zijn. Ik verheug me nu al op de verwondering en het enthousiasme als die koters straks hun eerste sprietje op zien komen, hun eerste slablaadje kunnen plukken en hun eerste tomaatje in de mond steken, met of zonder vies gezicht. Het leven groeit onder je neus...

Weet wat je eet. Met die uitspraak proberen we onze toekomstige generaties bewuster te maken van wat ze in hun mond stoppen. Bij vlees is dat wellicht wat lastiger. Of we straks ook moeten beginnen aan schoolslagerijen waar het slachten van je eigen konijn onderdeel wordt van de Citotoets weet ik niet, maar we kunnen ze in ieder geval leren om bewuster en creatiever om te gaan met het voedsel dat we iedere dag in onze mond stoppen en dat tenslotte aan de basis staat van ons bestaan. Je bent tenslotte wat je eet...

          M.                       

Voorlente

Ook vandaag scooterde ik weer door de polder van mijn werk terug naar huis in een adembenemende voorlentse avond. Vanmorgen al waren de kieviten in het weiland drukdoende met flirten en hadden een koppeltje kraaien ruzie met een valk over een dot schapenwol. Het kan bijna niet anders meer: de lente komt eraan!

Toch merk ik om me heen dat de mensen nog argwanend zijn. Na het uitblijven van de lente vorig jaar durft niemand er op te vertrouwen dat de weergoden ons ook dit jaar niet weer een loer gaan draaien. Afgelopen weekend was het bij menig volkstuintje drukker dan bij de ikea Plundra en ook ik ben druk bezig geweest mijn moestuintje klaar te stomen. Maar toch vertrouw ik het niet... Ondanks de milde temperaturen die ons door menig zaaikalender wordt voorgehouden ben ik nog steeds huiverig voor een onverwachte wending.

Hoe komt dat toch? Zou het komen door het onzekere klimaat waar we ons al enige tijd in bevinden? Door niet waargemaakte beloftes en alle wellesnietes berichten over het einde van de crisis? Het is de politiek in ieder geval nog niet gelukt om het vertrouwen van de burgers terug te vinden en veel mensen die in dit land extra kwetsbaar zijn hebben de weerslag van het barre financiële klimaat stevig gevoeld. De crisis is voorbij. Maar het ergste komt nog. De winter is voorbij. Maar wat brengt de lente?

Toch denk ik dat we vertrouwen moeten hebben. In elkaar. In het weer. In de wereld. Maar vooral in onszelf. Enkel om het feit dat wantrouwen uiteindelijk niemand iets oplevert. Liever samen lachen om je fouten dan eenzaam van je gelijk proberen te genieten...

Morgen gaan dus bij mij de eerste lente groenten een paar weken eerder de grond in! Gaat het toch vriezen? Dan heb ik pech en zaai ik opnieuw. Zo niet, dan lacht het geluk me toe en geniet ik dit jaar lekker eerder van mijn sla, mijn peultjes en mijn radijsjes. Maakt het toch weer een beetje goed van vorig jaar. Ondertussen heb ik de NSA gevraagd alvast de ijsheiligen te gaan afluisteren. Kunnen ze tenminste een keer echte boeven vangen...

Stoepgroenten

Terwijl mijn buren nog maar net gewend zijn aan het feit dat ik mijn groententuin in de voortuin heb gestationeerd, is er een nieuw fenomeen in de belangstelling gekomen waarvan ik niet weet of mijn lieve straatbewoners dit mentaal kunnen verenigen met hun buxus visie op hoe de directe omgeving rond hun voordeur en parkeerplaats er uit zou moeten zien... Stoepgroente!

In het nieuws gekomen door de nijpende situatie in Sirie, waar bewoners door de belegering niets anders meer te eten hebben dan dat wat er rond het huis tussen de tegels groeit, is het begrip Stoepgroente al weer snel liefdevol geadopteerd door de media en gekoppeld aan een verschijnsel dat zich al langer manifesteerde in de grote steden. Waar het op het platteland normaal is om levende groenten op je pad tegen te komen, is er in de grote steden toch een geoefend oog voor nodig om ze tegen te komen. Toch zijn ze er wel degelijk! 'T is net als op een rommelmarkt: al je je focust op een 60er jaren botervlootje, dan vind je ook een 60er jaar botervlootje... 

Spinazie, aardappels, venkel, worteltjes en bonen, alles is terug te vinden tegen de gevels van oude portiekwoningen, tussen de tegels van een doorsnee doorzonwoningwijk trottoir, rond de plaatselijke wijk jeux de boulles baan en notabene tegen de fietsenstalling van de plaatselijke buurtsuper. Gewoon een blokje om met je boodschappentas en thuiskomen met een gratis soeppakket!

Nu is het zo dat we gewend zijn om al het groen in onze tuinen te zetten, het liefst met bloemen, onderhoudsvrij en niet eetbaar, en dat de rest van de omgeving het liefst moet bestaan uit levenloze stenen, dood asfalt of hooguit gras. Losgroeiend groen is slordig, onverzorgder en word meestal afgedaan onder de verzamelnaam 'onkruid'. Maar ieder plantje dat tussen welke tegel dan ook oppiept heeft een naam, een geschiedenis en sterker nog: is waarschijnlijk ook nog ergens goed voor ook! 

In een aantal steden in de wereld hebben ze het roer omgegooid en is men de openbare omgeving gaan beplanten met eetbaar groen. In combinatie met wilde bloemen blijkt het een rijkdom aan gratis voedsel en sociale contacten op te leveren en is gebleken dat bewoners ineens veel meer verantwoording blijken te nemen voor hun omgeving! Ik hoorde zelf van iemand van een wooncorperatie in Brabant dat er plannen bestaan om bij nieuwbouwwoningen met een iets te lang uitgevallen voortuinen een deel van deze tuinen in gaan richten als openbare moestuinstrook voor de hele wijk...

Uit ervaring weten we dat de Rucola die ieder jaar spontaan opkomt tussen de stoeptegels in de voortuin een stuk smakelijker en wilder smaakt dan de wilde rucola die ik netjes in mijn Makkelijke Moestuin zaai.

 Ik zeg: vervang je sierkolen voor Brocolli, je Buxus voor theestruiken en laat de vrolijke paarse knoppen van de Bieslook welig tieren tussen je violen. Onder de groenten en eetbare planten bestaan genoeg variaties die wat schoonheid en bloemenpracht echt niet onderdoen voor hun minder consutievriendelijke familieleden en geloof me: er is niets leuker dan eten uit eigen tuin. 

Waar we nu argeloos de supermarkt binnen lopen voor onze dagelijkse groenten, liepen we hier in Lent vroeger bij de warmoezenier binnen: een volkstuin waar je tegen betaling kon plukken wat je nodig had. Lijkt me fantastisch: een AH met een dakterras waar je je verse groenten zelf vers kunt plukken. Of in iedere wijk een volkstuin waar je langsloopt als je met de hond gaat wandelen en waar een tuinbeheerder je de dagelijkse groenten aanreikt, waar je net als alle andere gemeentelijke aanslagen gewoon een stukje belasting voor betaald...

Vorig jaar sprak ik nog over guerillatuinieren: het strooien van bijvriendelijk zaad op openbare plekken waar niemand er last van heeft. Misschien moeten we wel gewapend met jonge tomatenplantjes en Rucola Pronto het openbaar terrein van eetbaar groen voorzien... Toch maar weer eens op zoek naar die oude bivakmuts...

Alfabietje

In een tijd waar nanorobots je verstopte aders openbeuken, schaatsers verliezen op een duizendste seconde, moestuintkes straks even illegaal zijn als wietplantages en er een onderzoek komt naar pesticiden in de bollenstreek, rolt de gemiddelde scholier stuiterend de supermarkt uit, stijf van de taurine uit zijn energydrink en met een megazak zoutjes in de hand waarvan de plastic verpakking meer voedingswaarde heeft dan de inhoud.

Toegegeven, de meeste Nederlanders weten, in tegenstelling tot bijna de helft van de Amerikanen, dat de aarde rond de zon draait, maar ondanks de technologische vooruitgang en de toegang tot kennis via Internet en Social Media in het bijzonder, zijn de meest Nederlanders vegabeten...

De kennis van echt voedsel is dramatisch, de keuze voor wat we eten wordt meestal bepaald door de kleur van de verpakking, de herkenning vanuit de reclame of het simpele feit dat te op de een of andere manier op staat "Eet mij!". Al eerder verbaasde ik mij erover dat Nederlandse bevolking überhaupt nog leeft, als je kijkt wat men binnenwerkt aan zaken die in eerste instantie nooit bedoeld zijn geweest om gegeten te worden. Waar de vrouwelijke helft van ons in het verleden nog onderwijs kreeg in de basisbeginselen van de voedselbereiding, wordt heden ten dage een beetje aangekloot en wat rauwkost door elkaar gehusseld om de uren waarin een opleiding les hoort te geven maar geen docenten heeft een beetje op te leuken. 

Niemand weet meer wat ie eet. We laten ons dankbaar om de tuin leiden en met hetzelfde gemakzucht als waarmee we kilowatts stroom laten weglekken in stand-by stand, proppen we even argeloos en onnadenkend spullen in onze mond waarmee we, als we zouden weten hoe het gemaakt werdt,wat er in zat en wat het met je deed, direct naar het dichtstbijzijnde politiebureau zouden lopen om een aanklacht in te dienen...

Voor al die lieve medemensen die niet weten dat sojamelk niet van een vegetarische koe komt, slavinken geen vogeltjes zijn, fruit, naast dat het er mooi uit ziet, ook eetbaar is en suiker geen eerste levensbehoefte is maar wel de beste manier om er een langzaam en pijnlijk eind aan te maken, stap ik in de voetsporen van een lange reeks voedselgoeroes en introduceer na de schijf van vijf, de broodbuik en de voedselzandloper met trots mijn eigen gezonde waarheid: het Alfabietje.

Eerst het alfabet van ongezonde producten waaraan de meeste mensen associeren, daarna krijg je mijn gezondere versie. Print hem uit en hang hem op. Je krijgt een beter leven. Heus waar!

Het foute voedselalfabet:

AA drink

Bifiworstjes

Crokychips

Dubbelfriss

E-nummers

Frikandel 

Ganzelever

Hemaworst

Ijstaart

Joppie saus

Kroket

Lange vingers

Moorkoppen

Nierbroodjes

Oliebol

Patat

Quiche 

Roze koek

Stroopwafel

Tompoes

Uit de muur

Veterdrop

Wentelteefjes

Xylitol

Yogo Yogo

Zeeuws Spek

En tot slot het nieuwe, gezonde alfabietje:

Appel

Brocolli

Citroen

Druiven

Eieren

Falafel

Groen asperges

Hollandse Nieuwe

Ijsbergsla

Jonge peultjes

Kiwi

Lijnzaad

Meloen

Noten

Oude kaas

Peterselie

Quinoa

Radijsjes

Speltbrood

Tomaten

Uiensoep

Vette Vis

Water

Xereswijn

Yoghurt

Zuurkool

Voorspelt...

Toen ik onlangs tijdens mijn tweewekelijkse bezoekje aan de molen aan de molenaar vroeg wat hij nu eigenlijk vond van die hele hype rond Spelt, Broodbuiken en Foute Koolhydraten in het algemeen (ik geef het toe, ook ik experimenteer met de Voedselzandloper), keek hij mij meesmuilend aan en zei "Ik heb nog 300 kilo speltmeel, dan is het op. Niet alleen bij mij, maar de hele Nederlandse oogst van 2013 is er in 3 maanden doorheen gejaagd. Ik hoop dat er snel weer zo'n boek komt, liefst over Rogge, want daar heb ik meer dan genoeg van..."

Superfood is Big Business. Na de kipkiloknallers in de supermarkt zijn nu de voordeelverpakkingen kokosolie, aardperen, budgetsoya en quinoaknallers in de reformwinkels aan de beurt. In de AH gaan de speltcrackers wegens overmatig succes uit het assortiment, maar dit vak zal vast weer snel worden aangevuld met iets anders uit het hypeassortiment. Anders schrijven ze er zelf wel een boek over...

Ik vind het maar knap lastig. Om gezond, bewust, ecologisch, biologisch, afvalarm en verantwoord te leven kan ik bij de plaatselijke supermarkt niet meer terecht, zijn de reformzaken te duur, is op de markt sinds de Euro je Gulden ook al geen Daalder meer waard en ben je tot laat in de avond bezig om je hypergezonde ontbijt en lunch voor de volgende dag te bereiden. Bovendien is de waardering van je 6 jarige zoon een stuk minder bij liefdevol maar moeizaam in de oven bereide bataatpatatten dan bij voorgebakken euroknallerfriet in een met goedkope eigenmerk transvet gevulde frituurpan...

Als ik weer duurzaam jonglerend met rimpelige en te dure biologische groenten (om het milieu te ontlasten van plastic zakjes) schuldbewust de rieten mand achterop mijn milieuvervuilende scooter vollaad, ben ik blij dat binnenkort het belangrijkste onderdeel van mijn dieet weer uit mijn eigen voortuin komt. Het bespaart me de gang door langere rijen met dusdanige troep die verkocht wordt in iedere willekeurige supermarkt, dat ik het verwonderlijk vind dat de mensen überhaupt nog in leven kunnen blijven. Tenminste, als ik alles moet geloven wat in een aantal recente boeken over eten staat. Hoewel, een van de laatste en leukste titels die ik las "Eetsprookjes" legt een zeer ontnuchterende en soms zelfs bevrijdende waarheid bloot over wat nu wel of niet gezond is. Hele stapels aannames gaan in de groenbak en de bescheiden conclusie waarmee het boek eindigt zegt meer over hoe, wanneer en met wie je eet dan wat je er nu wel of niet in mag stoppen...

Wat voor mij gezond voelt, doet jou wellicht helemaal geen goed. Waar de een gruwelt van "een vette bek halen", is voor de ander een geslaagde afsluiting van een heerlijk avondje uit...

Maar zoals ik al zei: Powerfood is Big Business. Dus per definitie al niet meer gezond. En waar geld mee gemoeid is komen regels om de hoek kijken; nog steeds liggen er nieuwe Europese wetten in de maak om het gebruik van eigen gekweekte zaden aan banden te leggen...

Maar merk je het ook? Het zijn niet de koolhydraten, kleur, geur en smaakstoffen, suikers en genetisch gemodificeerd designvoer die het grootste gevaar voor onze gezondheid opleveren. Nee, zolang we ons laten voeren met angst voor alles wat steeds ontdekt word ( en een half jaar later weer wordt tegengesproken) en ons vastgrijpen aan de zoveelste hype die ons het geluk moet brengen waar we zo weinig van binnen krijgen in ons gejaagde dieet, blijven we onszelf onderhevigen aan zelfkwakzalverij.

Daarom: weg Goj bessen, Salviazaden en Superbessen uit een of ander onbereikbare Himalaya bergtoptuintje! Weg met al dat voedsel dat er 100 jaar geleden ook nog niet was! Als je vers, lokaal goed gedijend voedsel met liefde bereid, met mate en met geduld samen nuttigt en dit alles met regelmaat 3 maal daags doet, dan kom je vanzelf een stukje dichter bij het eeuwige leven en het ultieme geluk. Een stukje dan, want voor de rest heb je geen voedsel nodig. Tenzij liefde ècht door de maag gaat.... 

"Aardappeleters", Twan de Vos, Acryl op doek

Zaaizucht

En weer overvalt het me. Je zou denken dat na mijn ervaringen van vorig jaar ik dit keer wel beter zou weten, maar niets is minder waar. De Zaaizucht is ook dit jaar weer toegeslagen... Ik had nooit verwacht dat stoppen met roken, suiker, zwerfhobbies en onbesuisde bouwprojecten in het niet zou vallen bij het proberen te beheersen van een bijna ontembare behoefte om de eerste zaden van dit jaar in de grond te stoppen...

Natuurlijk zeg ik bij ieder 'Moeilijk Moment' tegen mezelf dat het hartje winter is, dat de dagen nog te kort zijn en dat het volop kan gaan vriezen. Toch hoef ik slechts een enkel zakje met een enigzins optimistische zaaiinstructie te lezen en ik kan de neiging nauwelijks onderdrukken om naar mijn kas te rennen, de eerste voorzaaibakjes klaar te zetten en de komende weken de eerste plantjes uit hun couveuse op de vensterbank te kijken...

Het is dan ook niet eerlijk. Deze winter die geen winter is zet mens, dier en menig groen op het verkeerde been. Nachtegalen zijn 's nachts al weer te horen, kraaien slepen af en aan met nestmateriaal, in mijn achtertuin beginnen spontaan frambozen te groeien, de bloemen groeien in mijn aardbeien en menig winterknopje besluit de rest van het seizoen over te slaan en in blad te schieten. 

Ondertussen tuur ik gespannen de einder af, op zoek naar enig spoor van uit koers geschoten  ijsheiligen of aan lager wal geraakte weergoden. De natuur, of dat wat er verantwoordelijk voor is, draait ons òf een enorme loer, òf compenseerd schaamtevol het voorjaar dat we vorig jaar zijn misgelopen. Hoe dan ook, alles en iedereen is van slag en niemand kan mij kwalijk nemen dat ik één dezer dagen dan toch weer voor God ga spelen en zal genieten van het ongelofelijke spektakel dat zich iedere keer weer voor mijn ogen openbaart; het kiemen van dee erste zaadjes, voorbestemd om als jaarlijks terugkerende pioniers mijn Eetbare Voortuin te gaan ontdekken...

Met zaaivragende ogen heb ik vandaag alvast een aantal zakjes zaad apart gelegd, voorbestemd om als eerste geplant te worden. Vikkingersla, Columbusboontjes, Marco Polo blad, Alexander de Grote wortels, Darwinbietjes; ze zouden eens moeten weten wat ze te wachten staat. Alleen de Nova Zembla knollen laat ik nog even in hun verpakking. Ik ga de goden ook niet goedwillig verzoeken...

Ontwinteren

Het blijft een gemiste kans... De afgelopen maand zat vol verhalen, spannende gebeurtenissen en spitsvondige gedachtengoedjes die de verwende bloglezer dagelijks hadden kunnen voorzien van smakelijke tekstjuweeltjes die mij menig ohhh's en ahhh's hadden kunnen opleveren...


Maar helaas. Niets van al dat schoons heeft zijn weg gevonden naar het witte, digitale vel. Jullie bleven verstoken van het bijzondere feit dat ik voor het eerst sinds 12,5 jaar weer getroubadourt heb. Ook de sterbloemkool die hartje winter de weg vanuit de tuin naar mijn bord vond zal hier nooit zijn roem vinden, laat staan mijn stoppen met roken, suiker en koolhydraten en het wonderbaarlijke lichamelijke herstel dat hierna volgde. Een volledige periode van digitale leegte die schril afsteekt tegen de volheid en het avontuur in mijn echte leven....

Maar niet getreurd. Naast de grond in mijn Eetbare Voortuintje warmt ook mijn online schrijfkamertje weer langzaam op. Ik heb de ramen even tegen elkaar opengezet, de boel even stevig afgestoft, een vrolijk krokusje op het digitale schrijftafeltje en de kachel een standje hoger gezet.

Wie de komende tijd hier af en toe langsloopt zal weer wat vaker een kaarsje zien branden. Nog deze maand gaan de eerste zaadjes voorgezaaid worden, wordt de Makkelijke Moestuin op de school van Jelle ingericht en ik verheug mij nu al op een hopelijk lang seizoen vol groene verwonderingen en smakelijke eetavonturen. Tot snel!